· رشوه‌دهنده (راشی): هر شخصی که به مأمور یا کارمند دولت یا نهادهای عمومی مال یا وجهی برای انجام یا ترک وظیفه می‌دهد
· رشوه‌گیرنده (مرتشی): باید مستخدم یا مأمور دولت، قاضی، کارمند اداری، عضو شوراها، شهرداری‌ها، نیروهای مسلح یا هر شخصی که به نحوی خدمات عمومی ارائه می‌دهد باشد. نوع رابطه استخدامی (رسمی، پیمانی، قراردادی) تأثیری در تحقق جرم ندارد
· سمت مرتکب: سمت و جایگاه رشوه‌گیرنده در تعیین میزان مجازات نقش دارد
۳. شرایط تحقق جرم رشا و ارتشا
· ارتباط با وظیفه سازمانی: مال یا وجه باید برای انجام یا ترک فعلی که مربوط به وظایف یا اختیارات اداری یا سازمانی فرد است، داده یا گرفته شود.
· عدم مشروعیت: اگر مال یا وجه بدون ارتباط به انجام یا ترک وظیفه سازمانی داده شود، مشمول جرم رشوه نیست.
· مصادیق: شامل دریافت مال بلاعوض، فروش یا خرید اموال با قیمت غیرمتعارف، اعطای امتیازات خاص، جلو انداختن نوبت وام و غیره است .
۴. مجازات جرم رشا و ارتشا
· مجازات مرتکبین: بسته به موقعیت و سمت فرد و میزان تخلف، مجازات‌هایی مانند شلاق، جریمه نقدی، مصادره اموال، حبس از شش ماه تا ۱۵ سال یا حبس ابد، انفصال از خدمت و حتی در موارد خاص اعدام پیش‌بینی شده است.
· مصادره مال: اموال یا وجوه اخذ شده به نفع دولت ضبط می‌شود.
۵. سایر ویژگی‌ها
· جرم عمومی و غیرقابل گذشت: حتی با رضایت شاکی خصوصی، رسیدگی به این جرم متوقف نمی‌شود .
· گستره شمول: شامل کارمندان دولت، نهادهای عمومی، قضات، اعضای شوراها، شهرداری‌ها و مأموران به خدمات عمومی می‌شود.
جمع‌بندی:
جرم رشا و ارتشا با هدف مقابله با فساد اداری و حفظ اعتماد عمومی، در قوانین ایران با دقت و شدت مورد توجه قرار گرفته است. تحقق این جرم مستلزم وجود سه رکن قانونی، مادی و معنوی است و مجازات‌های سنگینی برای مرتکبین آن در نظر گرفته شده اس