جرائم اقتصادی به مجموعه‌ای از اعمال غیرقانونی گفته می‌شود که به نظام اقتصادی کشور آسیب می‌زنند یا با هدف کسب منافع نامشروع، نظم اقتصادی جامعه را مختل می‌کنند. در نظام حقوقی ایران، تعریف دقیق و مجزایی از جرائم اقتصادی وجود ندارد، اما این جرائم عمدتاً در قالب تخلفات مالی و فعالیت‌های غیرقانونی تعریف می‌شوند که به اقتصاد کشور ضرر می‌رسانند.
تقسیم‌بندی جرائم اقتصادی
جرائم اقتصادی را می‌توان از نظر موضوع، روش ارتکاب و تأثیر بر اقتصاد به چند دسته تقسیم کرد. برخی از مهم‌ترین انواع جرائم اقتصادی عبارتند از:
اختلاس: سوءاستفاده از موقعیت شغلی برای تصاحب اموال دولتی یا عمومی.
پولشویی: پنهان کردن منشأ غیرقانونی پول یا اموال به دست آمده از راه‌های نامشروع.
کلاهبرداری: فریب دیگران و تصاحب اموال آن‌ها با روش‌های مختلف.
جرائم مالیاتی: فرار مالیاتی، کسر غیرقانونی مالیات و عدم پرداخت مالیات.
احتکار: جمع‌آوری و پنهان‌سازی کالاهای اساسی با هدف فروش با قیمت بالاتر و ایجاد کمبود مصنوعی.
قاچاق کالا و ارز: ورود یا خروج غیرقانونی کالا و ارز از کشور بدون رعایت مقررات گمرکی و مالیاتی.
رشوه و ارتشاء: دریافت یا پرداخت وجه یا مال در ازای انجام یا عدم انجام کاری در چارچوب اختیارات اداری یا قانونی.
ربا و رباخواری: دریافت یا پرداخت بهره‌ای بیش از حد تعیین‌شده در قوانین.
اخلال در نظام پولی یا ارزی کشور: انجام فعالیت‌هایی که به نظام پولی یا ارزی کشور آسیب می‌رساند، مانند جعل اسکناس یا انتشار اسکناس تقلبی.
جرائم بازار سرمایه: تخلفات در بازار اوراق بهادار و بورس.
تشکیل شرکت‌های هرمی و مضارب‌ای صوری: بهره‌برداری از ساختارهای غیرقانونی برای کسب سود نامشروع.